Ziekte van Sever
Pijn aan groeischijf hiel
Ziekte van Sever
De meest voorkomende oorzaak van hielpijn bij kinderen is de ziekte van Sever; een irritatie/ontstekingsreactie van de groeischijf van het hielbeen (calcaneus).
Oorzaken
De botten van kinderen groeien vanuit groeischrijven. Een groeischijf is een deel van het bot dat bestaat uit nog niet verbeend kraakbeen waar zich nieuw bot vormt, waardoor het bot als geheel langer wordt. De groeischijf is in bepaalde levensfasen zeer actief (bijvoorbeeld tijdens de groeispurt). In de periode dat de groeischijf heel actief is, kunnen er makkelijker blessures ontstaan in de groeischijf. De groeischijf van het hielbeen bevindt zich in het achterste gedeelte van de hiel, dit is het laatste deel van het hielbeen dat zich verbeent. De achterkant van het hielbeen is tevens de plaats waar de achillespees aanhecht.
Door overbelasting kan de actieve en daardoor zachte groeischijf geïrriteerd raken en pijn gaan geven. Over het algemeen ontstaan de klachten bij actief sportende kinderen tussen de 7 en 13 jaar. De aandoening komt meer voor bij jongens dan bij meisjes.In meer dan de helft van de gevallen zijn de klachten beiderzijds.
Wat kunnen oorzaken zijn?
Dit kunnen aan het lichaam gerelateerde eigenschappen zijn (= intrinsiek), maar ook omgevingsfactoren (= extrinsiek) kunnen een rol spelen.
Intrinsiek:
• korte kuitspieren geven een grotere trekkracht op de achillespees waardoor eerder klachten zullen ontstaan. De groeispurt kan snelle groei verkorting van de kuitspieren geven waardoor de trekkracht op de peesaanhechting groter wordt
• platvoeten: als het lengtegewelf van de voeten is doorgezakt, kantelt de binnenzijde van de voet bij belasting naar binnen (overpronatie) waardoor de peesaanhechting asymmetrisch wordt belast
• holvoeten: een hoge wreef zorgt voor veel stress op de peesplaat aan de onderzijde van de voet. Deze staat in verbinding met de achillespees waardoor ook de trekkracht op de peesaanhechting vergroot kan zijn
• instabiliteit van de enkel en voet: zwakte van de onderbeenspieren geeft instabiliteit van de enkel wat tot een onnatuurlijke en verhoogde belasting van de achillespees aanhechting kan leiden
Extrinsiek:
• intensieve sportbeoefening: met name explosieve activiteiten zoals sprinten, springen, of snelle richtingsveranderingen kunnen de ziekte van Sever veroorzaken. Bij vermindering van de belasting kan de klacht spontaan verbeteren
• overgewicht: dit geeft toegenomen belasting van de achillespezen. Ook is het hielbeen nog niet sterk genoeg om het lichaamsgewicht op te vangen
Symptomen
Het kind ervaart in het begin alleen kortdurende (scherpe) pijn aan het hielbeen na het spelen of sporten. Vaak voelt het kind pijn aan beide hielen. Meestal zit de pijn aan de achterkant van het hielbeen, soms ook aan de onderzijde. De pijnklachten nemen toe naarmate de belasting groter is, zodat er niet alleen na het spelen of sporten klachten zijn, maar ook tijdens. De klachten verbeteren door rust. In ernstige gevallen zal het kind aanhoudende pijnklachten hebben waardoor het kind niet graag loopt of mank gaat lopen. Vaak voelt de enkel stijf aan.
Pijn aan de groeischijf kan alleen voor komen tijdens de groeiperiode. De duur van de klachten varieert van een week tot enkele jaren. Pijn aan de groeischijf gaat vanzelf voorbij, de klachten verdwijnen zodra het hielbeen volledig verbeend is. Toch is het belangrijk om wel aandacht te geven aan de klachten. Indien het kind zoveel last van de pijn heeft dat het beperkt wordt in zijn dagelijkse activiteiten, is het verstandig een podoloog of arts te raadplegen.
Het is belangrijk om te weten dat wanneer de klachten van het kind ernstig verwaarloosd worden, dit de groei van het hielbeen negatief kan beïnvloeden. Bijvoorbeeld wanneer het kind ondanks de pijn toch intensief blijft sporten. Ook kan bij ernstige overbelasting een stukje hielbeen los komen.
Diagnose
Bij onderzoek is de plaats van de pijn in combinatie met de leeftijd van het kind vaak al voldoende om de diagnose te stellen. Bij lichamelijk onderzoek vindt men vaak een door pijn beperkte dorsale flexie van de enkel. Een bekende test die gedaan wordt is de squeeze-test van het hielbeen. Hierbij knijpt de onderzoeker tussen duim en wijsvinger in het hielbeen. Er is geen sprake van zwelling, roodheid of warmte. Ook kan het teken van Sever aanwezig zijn: overmatig op de tenen lopen om de pijn te verlichten.
Behandeling
De klachten als gevolg van deze aandoening zijn ‘self-limiting’, oftewel: ze herstellen vanzelf. Meestal is hier een periode van 2-3 maanden voor nodig, het kan ook iets langer of korter zijn. In eerste instantie bestaat de behandeling van pijn aan de groeischijf altijd uit het aanpassen van de activiteiten. Met name het rennen en springen moeten verminderd worden. In de praktijk betekent dit dat het kind het beste kan spelen en sporten tot aan de pijngrens. Het is belangrijk dat de ouders hierin het kind goed begeleiden. Voor een kind is het heel vervelend als het niet meer kan spelen en sporten met leeftijdsgenootjes. Echter door de belasting te verminderen worden hevigere pijnklachten en een langere duur van pijnklachten voorkomen.
Om te helpen de pijnklachten te verminderen kunnen de volgende maatregelen genomen worden:
Koelen van de hielen met ijs. Gebruik een cold-pack of ijs in een handdoek gewikkeld. Doe dit 2-3 maal daags 15-20 minuten zolang de hielen pijnlijk zijn. Let op: geen ijs direct op de huid!
Oefentherapie:
Door oefeningen kan de belastbaarheid van de benen verhoogd worden waardoor de klachten in mindere mate of pas later optreden.
Rekoefeningen voor de kuitspieren: door het verbeteren van de flexibiliteit kan de trekkracht op de peesaanhechting verminderd worden.
Stabiliteitsoefeningen voor de onderbeenspieren: sterke spieren kunnen de belasting beter opvangen waardoor de stabiliteit verbeterd wordt en de trekkracht op de peesaanhechting afneemt.
Door na de oefeningen minimaal 10 minuten ijs op de meest pijnlijke plek te houden, vermindert de doorbloeding en tevens de ontstekingsreactie.
Rekken van de korte kuitspier
Rekken van de lange kuitspier