Aangezien het aannemelijk is dat bij een whiplash de hersenen licht beschadigd zijn zoals bij een hersenschudding zal het klachtenbeeld in het begin vaak hetzelfde zijn. Bij een whiplash en hersenschudding is het allereerst van belang dat je rust neemt. Fysiek én mentaal. Maar te lang rust nemen, lijkt het herstel niet te bevorderen. 

Bij een hersenschudding zullen meestal na 14 dagen het grootste deel van de klachten verdwenen zijn. Bij een whiplash houden deze klachten aan en kan er sprake zijn van toegenomen spanning van de nekspieren en een verminderde bloedtoevoer naar de hersenen.

Resultaten uit wetenschappelijk onderzoek toonden veranderingen in de bloedstroom in gebieden van de hersenen die betrokken zijn bij pijnperceptie en het verwerken van sensorische informatie (zintuiglijke prikkels) vanuit het lichaam (interoceptieve stimuli). Deze veranderingen, zeggen de onderzoekers, kunnen te wijten zijn aan een mismatch in de manier waarop interoceptieve stimuli worden geïntegreerd in pijnverwerkingsregio’s.

Achtergrond

Via al onze zintuigen ontvangen we constant heel veel prikkels uit onze omgeving en uit ons eigen lichaam en op basis hiervan reageren we met bewegingen en handelingen. Die prikkels worden waargenomen door onze zintuigen en doorgestuurd naar de hersenen. Denk hierbij aan de signalen die komen vanuit:

• de houding en beweging (sensoren via de spieren, pezen en gewrichten, het proprioceptieve systeem)
• de stand van hoofd en evenwicht (via de evenwichtsorganen, het vestibulaire systeem)
• het zien (met de ogen, het visuele systeem)
• het horen (met de oren, het auditieve systeem)
• het voelen en tasten (vooral via de huid, het tactiele systeem)
• de smaak (met de tong, het gustatieve systeem)
• de geur (met de neus, het olfactieve systeem)

De hersenen geven vervolgens signalen af aan je lichaam, zodat je in beweging kan komen via het gebruiken van je spieren, gewrichten en skelet. Bij een goede samenwerking gaan handelingen zoals fietsen, aankleden en autorijden automatisch. 

Door een verhoogde spierspanning zoals na een whiplash komen de signalen over houding en beweging zwakker door en het evenwichtsgevoel juist sterker door net als de informatie vanuit de tast, het gehoor en het zien. Overprikkeling voor geluid, licht, beweging of geur staat op de voorgrond. De remmende werking op de andere zintuigen is weggevallen en daarom neem je de signalen van al die andere zintuigen veel sterker waar. Het tast- en spiergevoel waarschuwt te snel voor gevaar en daardoor ben je erg gevoelig voor aanraken omdat je zintuigprikkels erg snel reageren. Het evenwichtsgevoel waarschuwt te snel voor gevaar bij verandering van houding of beweging. Daardoor wordt je houdingszekerheid veel minder, waardoor je gevoel van veiligheid snel afneemt bij verandering van positie en beweging in de ruimte. 

Behandeling van whiplash is vaak complex en moet altijd op maat gesneden zijn en gericht zijn op de zwakke plek (het te trainen gebied) van de persoon.  Afhankelijk waar het probleem bij de patiënt zit kan gekozen worden voor:  (an)aërobe training, cognitieve therapie, neuromusculaire therapie, ergotherapie, sensomotorische therapie en andere oefeningen. Hieronder een aantal behandelvormen nader uitgewerkt.

1. Oefentherapie

Na een whiplashtrauma kunnen de hersenen tijdelijk een verminderde bloedtoevoer hebben gehad. Soms kan dit langer aanhouden. Het beheerst opbouwen van activiteiten onder begeleiding van een fysiotherapeut kan dit proces omkeren. Aerobe training helpt de hersenfunctie door de bloedtoevoer naar de hersenen te vergroten, waardoor de hersenen de zuurstof krijgen die ze nodig hebben om goed te functioneren. Het zorgt er ook voor dat de hersenen chemicaliën produceren die de celgroei stimuleren en de neuroplasticiteit( het vermogen van de hersenen om te herstellen en te herstructureren ) verbeteren. 

2. Mobilisaties

Klachten zoals hoofdpijn, duizeligheid en evenwichtsproblemen passen zowel bij een hersenschudding als een whiplash. Als deze klachten langer aanhouden dan gebruikelijk is bij een hersenschudding dan is er een grote kans dat deze klachten afkomstig zijn uit de nek. Verhoogde spierspanning in de nek kan de samenwerking van de ogen verstoren. De spieren die aan het achterhoofd vast zitten de zogenaamde suboccipitale spieren zijn via het zenuwstelsel direct verbonden met de oogspieren. Daarom worden er vaak allerlei oogtesten gedaan om een waarschijnlijke hersenschudding te bevestigen. De spieren m.sternocleidomastoideus en de scaleni samen kunnen alleen al met zijn tweeën het complete beeld van een whiplash geven. De suboccipitalen en de diepe nekspieren zijn ook verantwoordelijk voor de ruimtelijke oriëntatie en balans. Behandeling van spierknopen (triggerpoints) in deze spieren kan zorgen voor  een normale spierspanning en zodoende voor een normale oogfunctie. We noemen dit neuromusculaire therapie. Behandelvormen zijn o.a. dry needling en massage.

3. Vestibulaire en visuele revalidatie

Ons evenwichtssysteem is afhankelijk van verschillende zintuigen: de twee evenwichtsorganen (vestibulaire organen) in het binnenoor, het zicht (visuele input) en de lichaamssensoren die zorgen voor het houdings- en bewegingsgevoel (proprioceptie). Die zintuigen zenden informatie over uw houding en bewegingen van het hoofd en lichaam naar de hersenen. Die informatie is onder andere belangrijk om uw evenwicht (posturale controle) en een stabiel zicht (blikstabilisatie) te behouden. Als dit systeem niet goed werkt spreken we van vestibulaire dysfunctie.

Wat is vestibulaire revalidatie?
Vestibulaire revalidatie is een oefentherapie die gericht is op het verminderen van symptomen veroorzaakt door vestibulaire dysfunctie. Primair bestaan deze symptomen uit duizeligheid, balansproblemen en visusproblemen. Secundair kunnen angst en depressie voorkomen. Als gevolg van deze symptomen zijn patiënten geneigd bepaalde bewegingen te vermijden met als gevolg afname van hun activiteiten niveau. Met specifieke oefeningen worden de hersenen getraind. De behandeling is patiëntspecifiek en kan bestaan uit de volgende onderdelen:

Cawthorne en Cooksey oefeningen
De Cawthorne en Cooksey oefeningen zijn ontwikkeld in 1940. Deze oefeningen bestaan uit oog-, hoofd en rompbewegingen met als doel het provoceren van de duizeligheidklachten. Herhaalde blootstelling aan een stimulus zal uiteindelijk afname van klachten geven.

Blikstabilisatie-oefeningen
De blikstabilisatie-oefeningen hebben tot doel de adaptatie van de vestibulo-oculaire reflex. De blikstabilisatie oefeningen worden in de literatuur X1 en X2 oefeningen genoemd en bestaan uit hoofdbewegingen waarbij de ogen gericht zijn op een vast voorwerp of op een bewegend voorwerp.

Balanstraining
Balanstraining bestaat uit loopoefeningen en verschillende vormen van balans- en evenwichtsoefeningen.

4. Voeding
Wat u eet, heeft invloed op uw gezondheid, of u nu een traumatisch hersenletsel heeft opgelopen of in perfecte gezondheid verkeert. Maar voeding is vooral belangrijk na hersenletsel. Een whiplash eist een enorme tol van de hersenen. U kunt last hebben van duizeligheid, vermoeidheid, concentratiestoornissen, geheugenproblemen en meer. Alleen al het omgaan met deze symptomen is vermoeiend! 

Zowel uw hersenen als uw autonome zenuwstelsel  hebben vergelijkbare voedingsbehoeften:

• water
• eiwitten
• lipiden
• koolhydraten 
• antioxidanten, vitamines en mineralen
• natrium 

Vooral nu tijdens de coronavirus  pandemie is voldoende  water drinken de belangrijkste aanbeveling. Het is gemakkelijk om uitgedroogd te raken wanneer je misschien urenlang een masker draagt.

Het menselijk brein bestaat voor 73% uit water. Water helpt je andere voedingsstoffen te verteren en te absorberen, helpt je gefocust en alert te voelen en helpt onder andere bij de celgroei. Water is ook belangrijk voor de temperatuurregeling en voor uw bloedsomloop, die vaak negatief wordt beïnvloed na een whiplash trauma.