Patellofemoraal pijnsyndroom
Pijn rond de knieschijf
Patellofemoraal pijnsyndroom
Patella is een ander woord voor knieschijf. Femur betekent bovenbeen. Patellofemorale pijnsyndroom betekent dus pijnklachten rondom het gewricht van de knieschijf en het bovenbeen. Er worden verschillende benamingen gebruikt voor deze aandoening, zoals anterior knee pain, chondromalacie van de patella en patellofemorale dysfunctie.
bron: ocon.nl
Oorzaken
Als het been wordt gestrekt en gebogen, schuift de knieschijf in het voorste deel van het kniegewricht over het bovenbeen. Het gootje van het bovenbeen waar de knieschijf doorheen glijdt wordt de trochlea genoemd. Soms ontstaat hierbij irritatie tussen de knieschijf en het bovenbeen. Dat geeft pijn op, onder of rond de knieschijf. Dit heet het patellofemoraal pijnsyndroom. Het patellofemoraal pijnsyndroom is een zeer veel voorkomende oorzaak van kniepijn. Het komt vooral veel voor bij tieners en het meest bij vrouwen.
Oorzaken
De oorzaak van het patellofemoraal pijnsyndroom is niet altijd duidelijk. Meestal komen de klachten door:
• verminderde controle en/of stabiliteit van
– de knie (draait naar binnen)
– de heup (zakt door of draait naar buiten)
– de enkel (zakt naar binnen)
– het gehele been (combinatie van bovenstaande)
• afwijkende stand van de knie (meestal milde X benen)
• afwijkende stand van de heup of enkel (bijv. bij doorgezakte voeten)
• verminderde kracht van bovenbeen- en/of heupspieren
• verminderd uithoudingsvermogen van bovenbeen- en/of heupspieren
• beweeglijkheid van gewrichten (meestal soepele gewrichten en overstrekking van de knie mogelijk)
• overgewicht
• overbelasting
• een verkeerde belasting
Vaak wordt er geen specifieke oorzaak gevonden, zeker als het bij kinderen of jongvolwassenen voorkomt
Symptomen
Pijnklachten zijn over het algemeen zeurend van aard en aan de voorzijde van de knie gelokaliseerd. Patiënten geven aan pijn “achter” of “rondom” de knieschijf te ervaren. Soms treden de pijnklachten echter meer aan de binnen- of buitenzijde van de knie op. Toegenomen “crepitaties” worden door patiënten gemeld als “ mijn knie kraakt vaker” en een ontstekingsbeeld is over het algemeen niet waarneembaar. Ook kunnen symptomen als doorzakklachten ( door reflexmatige ontspanning van de bovenbeenspieren) en slotklachten aanwezig zijn.
De pijn wordt erger bij:
• lang zitten met gebogen knieën (theaterfenomeen)
• hurken
• knielen
• traplopen
• fietsen (met tegenwind/ berg op
Diagnose
Het is een diagnose die door het doen van lichamelijk onderzoek gesteld kan worden. Aanvullende onderzoeken met bijvoorbeeld foto’s of scans zijn niet nodig, het patellofemoraal pijnsyndroom is hier niet op te zien. Wel kan aanvullend onderzoek gedaan worden om andere aandoeningen uit te sluiten.
Onderstaand enkele testen die tijdens het fysiotherapeutisch onderzoek gedaan kunnen worden :
• de patella apprehension test: provocatietest waarbij de patella manueel naar lateraal wordt ingestuurd vanuit 30 graden flexie tot volledige flexie.
• Vastus medialis coordinatietest: tijdens deze test wordt beoordeeld of vanuit een lichte gebogen positie van de knie middels aanspanning van de m. vastus medialis een volledige vloeiende slotextensie(strekking) gemaakt kan worden.
• de Q-hoek test: de Q-hoek is de hoek tussen de lijn die verloopt van de SIAS naar het middelpunt patella en de lijn in het verlengde van de patellapees. Een Q-hoek groter dan 15 graden (mannen) of 20 graden (vrouwen) wordt als een risicofactor gezien voor overbelasting van de knie.
• excentrische steptest: dit is een provocatietest waarbij herkenbare klachten worden geprovoceerd dienen te worden bij het afstappen van een step.
• Waldron’s test: deze test wordt positief beoordeeld indien er crepitaties ontstaan bij een flexie-extensiebeweging van de knie, waarbij lichte druk op de patella wordt gegeven, en deze crepitaties niet of in mindere mate in het niet aangedane been aanwezig zijn.
Daarnaast kan de therapeut kijken naar de uitlijning van uw voeten, de manier waarop u loopt en rent analyseren en de kracht in uw heup- en dijbeenspieren testen om uit te vinden of er sprake is van een zwakte of onevenwichtigheid die aan uw pijn kan bijdragen. Tenslotte zal uw therapeut de soepelheid van uw beenspieren testen, met speciale aandacht voor die spieren die aan de knie vastzitten.
Behandeling
Oefentherapie is de belangrijkste behandeling voor patellofemorale klachten. Het geeft goede resultaten op de korte, middellange en lange termijn, waarbij pijn afneemt en de knie beter te gebruiken is. Bij de juiste dosering is al binnen enkele weken verbetering te bemerken. Voor een goede dosering is er voldoende afstemming nodig tussen oefenen, rust en andere activiteiten. Binnen 8 tot 12 weken zijn de klachten meestal aanzienlijk verminderd. Echter een deel van de mensen blijft nog langere tijd (jaren) met episoden wat restklachten houden.
Vermijdt activiteiten die de klachten uitlokken. Dit zullen met name activiteiten zijn als fietsen met hoge weerstand of laag zadel, diep squatten, diepe leg-press en traplopen. Sporten en bewegingen die geen klachten geven, mogen wel uitgevoerd worden. Het koelen met een cold-pack gedurende 15 minuten kan kortdurend verlichting van de klachten geven, maar geeft geen verbeteringen op de lange termijn. Het tapen van de knieschijf kan verlichting van de pijnklachten geven. Functiestoornissen in de bewegingsketen( rug,heupen,enkel,voet) kunnen door mobilisaties opgeheven worden.
Trainingsaanpassingen
Pas de sportactiviteiten aan door minder lang of minder intensief te sporten. Bij hevige klachten zelfs even helemaal stoppen of over gaan op een vervangende activiteit.
Oefeningen
De rol van ketentraining middels training van de heupspieren om knieklachten te reduceren is aanzienlijk. Hierbij moeten de bilspieren en de abductoren en exorotatoren van de heup getraind worden. Er kunnen diverse oefenvormen gebruikt worden waarbij de voorkeur gaat naar oefeningen in gesloten keten zoals squats, squat lunges, step up en step down. Cruciaal is een juiste uitvoering waarbij de knie niet naar binnen mag gaan.