Hoofdpijn
Een veelvoorkomende en vervelende klacht
Hoofdpijn
Patiënten die voor hun hoofdpijnklacht bij ons in de praktijk komen, hebben meestal veel hinder van hun klacht. Ze hebben al veel medicijnen geslikt, en hebben mogelijk al vele dagen van hun werk moeten verzuimen en willen maar één ding: geen hoofdpijn meer! Er zijn verschillende hoofdpijnsoorten. Spanningshoofdpijn en migraine komen klinisch het meest voor. Daarnaast komt myofasciale pijn in hoofd, hals, nek en en kaak steeds vaker voor. Patiënten met actieve myofasciale triggerpoints(MTrPs) klagen gewoonlijk over slecht te lokaliseren, regionaal zeurende, onderhuidse pijn die spieren en gewrichten omvat. MTrPs zijn dan wel niet de enige oorzaak van hoofdpijnklachten, ze dragen er in elk geval in belangrijke mate aan bij, zowel wat betreft de intensiteit als de persistentie van de hoofdpijnklachten.
Spanningshoofdpijn
Ook wel spierspanningshoofdpijn genoemd, is vrijwel een veel voorkomende vorm van hoofdpijn. Spanningshoofdpijn wordt gekenmerkt door een doffe, drukkende pijn aan beide kanten van het hoofd, alsof het hoofd bekneld wordt door een strakke band. De hoofdpijn kan 30 minuten tot 7 dagen aanhouden. De pijn kan erger worden bij fysieke inspanning.
Oorzaak
De oorzaak wordt toegeschreven aan een verhoogde spanning van de spieren in de nek, schouders en het gezicht. Deze spanningen zijn op zijn beurt te wijten aan psychische en lichamelijke factoren. Bij de psychische factoren denken we aan spanningen en stress thuis, op het werk of op school. Soms hebben mensen alleen in het weekend last van de hoofdpijn doordat de doordeweekse stress even wegvalt. Ook angst en depressie kunnen spanningshoofdpijn veroorzaken. Lichamelijke oorzaken van een verhoogde spierspanning zijn: een verkeerde lichaamshouding, grote inspanningen en herhaaldelijk dezelfde bewegingen maken. Ook slaaptekort kan deze vorm van hoofdpijn uitlokken.
Behandeling
Heb je veel last van spanningshoofdpijn? Sta dan eerst even stil bij je levensstijl. Neem de belangrijkste oorzaken van stress onder handen en denk aan je nachtrust. Bij een aanval van spanningshoofdpijn kan een kortdurende medicamenteuze behandeling overwogen worden met paracetamol als eerste stap en eventueel ibuprofen als tweede stap. Maar het is van groot belang bij spanningshoofdpijn niet te vaak pijnstillers (zoals paracetamol, aspirine of ibuprofen) te gebruiken. Veelvuldig gebruik van pijnstillers kan ook hoofdpijn veroorzaken, dit wordt pijnstillerafhankelijke hoofdpijn genoemd. Fysiotherapie richt zich ondermeer op losmaken van de spieren, behandelen van myofasciale triggerpoints, een juiste houding en gezonde leefstijl.
Migraine
Migraine veroorzaakt aanvallen van hevig bonzende hoofdpijn, meestal aan één zijde van het hoofd. De hoofdpijn gaat dikwijls gepaard met; misselijkheid, braken, pijn bij bewegen en overgevoeligheid voor licht en geluid. De pijn heeft een duidelijk begin en einde. Meestal is de pijn verdwenen binnen 12 tot 24 uur.
Oorzaak
Migrainepatiënten hebben een verhoogde gevoeligheid voor prikkels die een aanval van migraine kunnen uitlokken. Migraine prikkels kunnen zijn:
• stress
• extreme vermoeidheid
• emotionele angst
• anticonceptiva
• alcohol
• hormonale veranderingen
• menopauze
Deze ‘prikkeldrempel’ is deels erfelijk bepaald; in sommige families komt migraine meer voor dan in andere. Door deze ‘uitlokkers’ te leren herkennen kan een aanval vermeden worden.
Behandeling
De meeste mensen zoeken een donkere kamer op om de hoofdpijn tegen te gaan. Liggen of slapen kan vaak helpen bij een migraineaanval. Enkele dingen die je beter vermijdt zijn; lichamelijke inspanningen, het bewegen van je hoofd, je ogen vermoeien en zelfs dagelijkse activiteiten kunnen je hoofdpijn verergeren. Omdat deze aandoening kan leiden tot ernstige beperkingen in het dagelijks functioneren is hulp zoeken bij een arts zeker aangeraden.
Clusterhoofdpijn
Deze vorm van hoofdpijn is een zeer specifieke hoofdpijn met korte en zeer hevige aanvallen aan één zijde van het hoofd. De pijn situeert zich achter of rond een oog of aan één van de slapen. De pijn verspreidt zich snel vanuit de oogstreek naar de rest van dezelfde zijde van het aangezicht. Ze wordt omschreven als borend, stekend en onuitstaanbaar fel als een schroeiend hete piek in het oog. Gelukkig duurt een cluster-aanval niet lang, namelijk tussen 15 – 45min. Er zijn meer mannen dan vrouwen met clusterhoofdpijn. Meestal treden de eerste aanvallen van clusterhoofdpijn op tussen het 20ste en 40ste levensjaar.
Oorzaak
Clusterhoofdpijn is een aandoening waarbij onder meer de vijfde hersenzenuw (n. trigeminus) (net als bij migraine) en de hypothalamus betrokken zijn. De hypothalamus is het deel van de hersenen waar zich de biologische klok van het lichaam bevindt. De betrokkenheid van de hypothalamus zou kunnen verklaren waarom bij sommige mensen met clusterhoofdpijn, de aanvallen vooral in de avond, nacht of tijdens een bepaalde periode van het jaar optreden. Clusteraanvallen kunnen door gebruik van alcoholische dranken uitgelokt worden.
Behandeling
Bij deze soort van hoofdpijn ga je het best langs bij de huisarts. Daarna kan de huisarts je doorverwijzen naar het ziekenhuis voor verder onderzoek en behandeling. Bij een aanval van clusterhoofdpijn kan een behandeling met zuurstof helpen. In het ziekenhuis krijg je dan extra zuurstof toegediend.
Cervicogene hoofdpijn
Cervicogene hoofdpijn wordt gekenmerkt door hoofdpijnklachten vanuit de nek. Deze hoofdpijnklachten zijn gelokaliseerd aan één kant van het hoofd. Vaak gaat deze hoofdpijn gepaard met bewegingsbeperking in de nek. Vaak kan druk in de nek de hoofdpijnklachten opwekken. Ook straalt de pijn uit in de schouder/arm aan dezelfde kant. Soms is deze hoofdpijn moeilijk te onderscheiden van andere soorten hoofdpijn bijvoorbeeld migraine en spanningshoofdpijn.
Oorzaak
De cervicogene hoofdpijn kan veroorzaakt worden door beperkingen in de nek of het kaakgewricht, een verhoogde spierspanning in de nek of kaak en vermoeidheid in de nekspieren. Ook kan deze gerelateerd aan zijn aan trauma, degeneratieve gewrichtsaandoeningen en statische belasting.
Behandeling
Als de beperking in het gewricht de oorzaak is dan kan de pijn vermindert worden door mobilisatie van het gewricht. Dit wordt vaak gecombineerd met rekoefeningen voor thuis. Als verhoogde spierspanning de oorzaak is dan bestaat de behandeling uit diepe massage en het leren ontspannen van kaak en nekspieren. Dit wordt gecombineerd met rek of ontspanningsoefeningen voor thuis. In geval van spiervermoeidheid wordt de pijn verminderd door massage voor de korte termijn en spierkrachtoefeningen voor de lange termijn. Dit kan eventueel gecombineerd worden met houdingsoefeningen om een betere positie aan te leren voor bijvoorbeeld achter de computer.
Hoofdpijn bij kinderen
Over de exacte oorzaak van migraine en spanningshoofdpijn bij kinderen is nog maar weinig bekend. Een migraineaanval ontstaat door een ontregeling in de hersenstam. Deze ontregeling, ofwel ‘kortsluiting’, ontstaat door prikkels. De prikkeldrempel kan tijdelijk verlaagd zijn, bijvoorbeeld door de menstruatie of extreme vermoeidheid en daardoor soms wel en soms niet leiden tot een aanval. Mensen met een continue lage prikkeldrempel, en vaak erfelijke aanleg, kunnen herhaaldelijk migraineaanvallen krijgen.
Bij het ontstaan van spanningshoofdpijn zijn er verschillende factoren die een rol kunnen spelen zoals vermoeidheid, te weinig slaap, verkeerde eetgewoonten, spanningen, weersomstandigheden en een verkeerde houding. Ieder kind kan spanningshoofdpijn krijgen, maar het komt meer voor als kinderen ouder worden. Vooral pubers hebben er vaak last van. Het is niet bekend of erfelijkheid een rol speelt bij het krijgen van spanningshoofdpijn. Dat geldt wel voor de overgevoeligheid voor factoren die deze vorm van hoofdpijn uitlokken; daar kan iemand wel erfelijke aanleg voor hebben.
Fysiotherapie en hoofdpijn
Er zijn verschillende soorten hoofdpijn te onderscheiden. Vooral wanneer je last hebt van spierspanningshoofdpijn of hoofdpijn in relatie met nekklachten, is een behandeling door een fysiotherapeut aan te raden. Zo’n behandeling bestaat uit informatie en advies in combinatie met oefeningen om je houding te verbeteren. Ook is er aandacht voor het trainen van specifieke nekspieren, het verbeteren van de beweeglijkheid van de nek en het leren ontspannen van je nek en schouders. Behandelen van myofasciale triggerpoints kan hierbij zeer goede resultaten geven.